Hayvan sağlığı, hem hayvan refahını korumak hem de zoonotik hastalıkların (hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar) yayılmasını önlemek açısından son derece önemlidir. Bu çerçevede veteriner hekimler tarafından uygulanan aşılar, koruyucu hekimliğin temel taşlarından biridir.
Aşılar, hayvanları bulaşıcı hastalıklardan korumak için kullanılan biyolojik ürünlerdir. Bağışıklık sistemini, hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı önceden hazırlayarak olası enfeksiyonlara karşı direnç kazandırırlar. Aşılama sayesinde:
Hayvanlarda ölüm oranları azalır.
Salgınların önüne geçilir.
Hayvansal üretimde verimlilik artar.
İnsan sağlığı korunmuş olur (özellikle kuduz gibi zoonotik hastalıklarda).
Aşı programları, hayvan türüne, yaşına, sağlık durumuna ve yaşanılan bölgedeki hastalık riskine göre değişkenlik gösterir. En sık uygulanan aşılar şunlardır:
Kuduz Aşısı: Zorunlu ve hayati öneme sahip.
Karma Aşı:
Köpeklerde: Genellikle Distemper, Parvovirüs, Adenovirüs, Parainfluenza ve Leptospira içerir.
Kedilerde: Panleukopenia, Calicivirus, Herpesvirus ve bazen Chlamydia içerir.
Koruyucu aşılar: Bronşit, Lyme hastalığı, mantar enfeksiyonları gibi durumlara karşı.
Sığırlar: Şap, Brusella, LSD, Şarbon, Enterotoksemi vb.
Koyun ve Keçiler: Enterotoksemi, Çiçek, Şarbon, Brusella vb.
Kanatlılar: Newcastle, Gumboro, Marek, Enfeksiyöz Bronşit, Salmonella aşıları.
Aşılama, belirli bir program çerçevesinde ve tekrar dozlarıyla yapılmalıdır. Bu programlar genellikle veteriner hekimler tarafından hazırlanır ve her hayvanın aşı karnesiyle takip edilir. Özellikle genç hayvanlarda aşılama, anneden gelen pasif bağışıklığın sona erdiği dönemde başlar.
Aşılar genellikle şu yollarla uygulanır:
Subkutan (deri altı)
İntramüsküler (kas içi)
Oral (ağız yoluyla)
Nazal (burun içi)
Aşılama sırasında hijyen kurallarına dikkat edilmeli, aşılar uygun koşullarda saklanmalı ve son kullanma tarihleri kontrol edilmelidir.